Szkoła się zmienia

Nagłówki pojawiające się w sieci nie zostawiają na niej suchej nitki: Zabija marzenia. Marnuje wrodzone talenty. Zniechęca do nauki. Uczy rywalizacji. Etykietuje. Tak trenuje się psy! Przestarzała – trzeba całość wymyślić od nowa.

Wszystko się burzy w człowieku, kiedy czyta, ile złego wyrządziła mu szkoła, ile jego dzieciom wyrządza teraz?! Kto z nas nie doświadczył porażki w szkolnej ławce? Nie natknął się na wyjątkowo nieoświeconego nauczyciela? Więc prawda: szkoła – samo zło.

Może trzeba, choćby z czystej przyzwoitości, celem informacji, umieścić na szkolnych budynkach transparenty na podobieństwo haseł na paczkach papierosów „Minister Edukacji ostrzega: szkoła zabija”.

Mnie nie zabiła (bo co nie zabije…), chodziłam do takiej zwykłej państwówki. Mam się dobrze, może jestem w mniejszości. Lubiłam się uczyć i żadnej szkole nie udało się tego zniszczyć, a chodziłam do wielu, z powodu licznych przeprowadzek.

Nie będę bronić pruskiego drylu i odtwórczego dyktowania: „Słowacki wielkim poetą był”. Wspomnienia o szkole mam różne, dobre i złe. Moje szkoły nie były idealne. Pamiętam wyjątkowych nauczycieli, ale pojawiali się też transparentni, takie rozwielitki. Tych było sporo. Nie przeszkadzali, czasem sami sobie nie radzili.

Nie uważam czasu spędzonego w szkole za stracony, nawet jeśli nie zawsze było przyjemnie. Myślę, że dużo się nauczyłam (ja sama, nie szkoła mnie! uczenie się jest procesem subiektywnym i nigdy żadna szkoła nikogo niczego nie nauczy), na przykład tego, że szkołę tworzą określeni ludzie funkcjonujący w systemie. Bez względu na narzucony system ludzie się zmieniają, zaczynają myśleć inaczej (nawet jeśli system to utrudnia, a czasem właśnie dzięki temu). Świat się zmienia, więc szkoła też będzie się zmieniać, to nieuniknione, bo ludzie myślą (nie wszyscy jednakowo, ale to już inna historia). O licznych ciekawych oddolnych inicjatywach szkół w wielu miejscach w Polsce dowiedziałam się choćby podczas III Kongresu Polskiej Edukacji.

Dlaczego o tym piszę?

Mierzi mnie język, jakim w mediach rozmawia się o szkole (a często temat podejmują inicjatorzy zmian, którym przecież zależy, sic!), że jest zabójcą et caetera. Nie wyszło ci w życiu? Nie jesteś wystarczająco kreatywny? Nie czytasz? To wina szkoły. Upadła ci na mózg.

Czy tak powinno się rozpoczynać merytoryczną rozmowę o potrzebie zmian w edukacji? Niewątpliwie to sposób na wzbudzenie negatywnych emocji i stuprocentową klikalność nagłówka. Czy nie można by zacząć słowami: „Szkoła się zmienia”, „Szkoła, która inspiruje”…

Społeczeństwo myśli o szkole stereotypowo, bardzo schematycznie i taki sposób dyskusji utrwala te schematy w świadomości społecznej. Tabloidyzacja szkodzi debacie o stanie szkolnictwa.

Współczesnej szkole potrzeba dobrego „nauczyciela”, takiego, o jakiego teraz walczą innowatorzy, takiego, który podda diagnozie i wystawi ocenę kształtującą, a nie krzyknie: siadaj, pała, nic z ciebie nie będzie! Takiego, który w swojej mądrości będzie wiedział, że zawsze jest coś, co robi się dobrze i coś, nad czym można pracować. Potrzebuje kogoś, kto będzie rozmawiał, a nie krzyczał i się wymądrzał, że on wie lepiej. Potrzebuje też kogoś, by ją wysłuchał i podjął dialog. Szkoła to nie abstrakcyjny byt, to ludzie: uczniowie, nauczyciele, rodzice, dyrektor.

Pracuję w wyjątkowej szkole, której daleko do pruskiego drylu i schematów, ale ona też się ciągle zmienia, nieustannie poddajemy ją ocenie kształtującej. Myślę, że w tym jej siła i potencjał.